Cây ăn quả có múi có thể mọc rất cao. Chúng nên đươc tạo tán để có dáng thích hợp ( tạo tán hình phễu, hình cốc). Người trồng cây sẽ có lợi như dễ dàng chăm sóc cây kể cả phun thuốc và thu hái quả, các cây trẻ cho tán mọc nhanh và ra quả sớm.
Tạo tán hình phễu: nếu nhìn từ trên xuống, sẽ thấy giữa các cành khung tạo ra một góc 120 độ, khoảng cách thẳng đứng giữa các cành khung nên là 20-30cm.
Thời gian đốn tỉa: sau khi thu hoạch quả.
Nguyên tắc và thủ tục đốn tỉa:
Tỉa quả: tỉa bỏ các quả ra sớm trong năm thứ hai, thứ ba để cây lớn nhanh. Tỉa quả khi cây trưởng thành (5-6 tuổi trở đi) sẽ làm tăng chất lượng quả.
Người trồng cây nên nghiên cứu cấu trúc của mỗi cây trước khi đốn tỉa chúng. Đón tỉa nên bắt đầu từ ngọn cành khung thứ 3, tiếp đến là cành khung thứ 2 và sau cùng là cành khung thứ nhất. Tại mỗi cành khung nên bắt đầu từ cành khung cấp hai sau đến các chồi bên, các cành và chồi không mong muốn.
Cách đốn tỉa: có hai cách chính: đốn tỉa ngọn và đốn tỉa thưa.
Một là: giúp cho ánh sáng và không khí tới lá để nâng cao tổng số diện tích lá hữu hiệu và tăng cường quang hợp. Nếu các cành cây được phân bổ và định hướng tốt chúng sẽ có một không gian đầy ánh sáng. Điều đó cải thiện tính hữu hiệu của việc sử dụng nước cũng như chuyển đổi các chất dinh dưỡng của cây. Kết quả là năng suất và chất lượng quả được nâng cao.
Hai là: tạo tán và đốn tiả đúng cách giúp cho cây có kích thước hợp lý. Nhờ vậy, có thể dễ dàng kiểm soát và quản lý các cây trong vườn, nâng cao sức sống (thể chất) của cây, tăng cường sức chống chịu với các điều kiện bất thuận cũng như duy trì một cân bằng hữu hiệu nhất giữa sinh trưởng thân lá và ra hoa quả.
Ba là: vườn CAQ được đốn tỉa cẩn thận ngăn nắp sẽ tạo một ấn tượng tốt đẹp về cảnh quan sinh thái cũng như tay nghề quản lý của chủ vườn. Điều rất cần cho trang trại du lịch sinh thái thời công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn.
- Các tập tính nảy chồi (lộc) và sinh quả
– Sự bật chồi: tại các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, các chồi mới của CAQ mọc vào mùa xuân, hè, thu và đôi khi cả trong mùa đông. Các chồi mùa xuân và mùa hè là quan trọng nhất chúng phải được phát triển đúng cách không quá mạnh mẽ.
– Tập tính sinh quả: ở CAQ trưởng thành, cành sinh quả phát triền chủ yếu từ chồi xuân. Các chồi xuân thường mọc từ cành thu và một ít cành hè năm trước.
1. Dáng tán và hệ thống tạo tán
Cần tạo tán cho CAQ để có dáng thích hợp, tán hình phễu hay hình cốc mở với một trung tâm mở là thích hợp với nhiều loại CAQ ở nước ta.
Cây ăn quả có dạng tán hình phễu dễ dàng chăm sóc cây, phun thuốc và thu hái quả, các cây trẻ cho tán mọc nhanh và ra quả sớm.
Quy trình tạo tán hình phễu được thể hiện ở các hình sau.
Sau 5 năm thực hiện quy trình, nhà vườn sẽ nhận được CAQ có tán hình phễu với thân cây và các cành khung với các cành cấp 2
sắp xếp theo dạng tán hình phễu mở (Hình 5)
2. Thời gian thực hiện đốn tỉa
Thời gian thích hợp để thực hiện đốn tỉa là sau khi thu hoạch quả, vì lúc này trao đổi chất trong cây bị giảm sút nên không bị ảnh hưởng. CAQ trong thời kỳ này chưa ra quả nên đốn tỉa vào mùa đông (miền Bắc) hoặc mùa khô (miền Nam).
3. Các nguyên tắc và thủ tục đốn tỉa:
Không nên tỉa bỏ quá 15% tổng số chồi. Cần nghiên cứu cấu trúc của mỗi cây trước khi đốn tỉa chúng. Đốn tỉa nên bắt đầu từ ngọn cành khung thứ 3, tiếp đến là cành khung thứ 2 và sau cùng là cành khung thứ nhất. Tại mỗi cành khung, đốn tỉa nên bắt đầu từ cành cấp hai sau đến các chồi bên, các cành và chồi không mong muốn. Trong hình 6 hướng dẫn cần cắt bỏ các cành không mong muốn khi đốn tỉa cho cây.
Đào Dung – Chủ tịch Hội làm vườn Tỉnh
